در طراحی تأسیسات برق ساختمان، نحوه محاسبه تعداد کلید و پریز ساختمان یکی از موضوعات مهم و کاربردی است که تأثیر مستقیم بر راحتی، ایمنی و عملکرد مناسب فضاهای داخلی دارد. این فرآیند به تعیین تعداد مناسب تجهیزات برقی برای هر فضا کمک می‌کند تا نه‌تنها نیازهای روزمره کاربران به خوبی پوشش داده شود، بلکه از ایجاد مشکلاتی مانند کمبود پریز، استفاده بیش از حد از سه‌راهی یا سیم‌های اضافی نیز جلوگیری گردد. با این حال، یکی از چالش‌های رایج در پروژه‌های ساختمانی، ناآشنایی با نحوه محاسبه تعداد کلید و پریز ساختمان بر اساس متراژ، نوع کاربری و استانداردهای مقررات ملی است. در ادامه این مطلب، با رویکردی کاربردی به بررسی اصول و روش‌های دقیق این محاسبه خواهیم پرداخت تا بتوانید با اطمینان طراحی مناسبی برای پروژه خود داشته باشید.

خرید کلید برق 👉

خرید پریز برق 👉

تعداد کلید و پریزها در اتاق خواب

در طراحی برق اتاق خواب، باید به کاربرد چندمنظوره این فضا توجه ویژه داشت. اتاق خواب تنها مکانی برای استراحت نیست، بلکه محلی برای مطالعه، تماشای تلویزیون، استفاده از لپ‌تاپ، شارژ گوشی و سایر وسایل الکترونیکی نیز محسوب می‌شود. بر اساس استاندارد، باید حداقل به ازای هر 3.5 متر طول دیوار، یک عدد پریز برق نصب شود. به طور معمول، در یک اتاق خواب با متراژ متوسط  بین 4 تا 6 پریز نیاز است. علاوه بر این، دو پریز در طرفین تخت برای چراغ خواب یا شارژر تلفن همراه بسیار رایج است. همچنین در صورت وجود میز مطالعه، تلویزیون یا دستگاه‌های تهویه مطبوع، باید پریزهای مستقل برای هر کدام در نظر گرفته شود. از نظر کلید روشنایی، حداقل یک کلید یک‌پل برای چراغ اصلی سقف کافی است، اما در برخی طرح‌ها ممکن است از کلید دوپل (مثلاً برای نور سقفی و چراغ دیواری) یا حتی کلیدهای تبدیل کنار تخت استفاده شود تا نیازی به بلند شدن برای خاموش کردن چراغ نباشد.

اطلاعات بیشتر در باب تفاوت کلید دوپل با سه پل را در لینک فوق بخوانید.

تعداد کلید و پریزها در سالن پذیرایی و نشیمن

سالن پذیرایی و نشیمن یکی از پرکاربردترین فضاها در خانه است که معمولاً وسایل برقی زیادی در آن استفاده می‌شود، از جمله تلویزیون، کنسول بازی، سیستم صوتی، شارژرها، پنکه یا کولر، لامپ‌های ایستاده و دکوراتیو. طبق استاندارد، حداقل باید در هر 3.5 متر طول دیوار یک پریز نصب شود؛ بنابراین، در یک سالن معمولی با محیط حدود 12 تا 14 متر حداقل 6 تا 8 پریز برق نیاز است. توجه داشته باشید که در نزدیکی محل قرارگیری تلویزیون و تجهیزات صوتی، باید چندین پریز نزدیک به هم و حتی چندشاخه تعبیه شود. از نظر کلید روشنایی، بسته به تعداد چراغ‌های سقفی و لوسترها، معمولاً از کلیدهای دوپل یا سه‌پل استفاده می‌شود تا کنترل چند بخش از نور به‌صورت مستقل فراهم شود. در سالن‌های بزرگ‌تر ممکن است استفاده از کلید تبدیل برای کنترل نور از دو سمت فضا نیز ضروری باشد.

تعداد کلید و پریزها در آشپزخانه

آشپزخانه بیشترین تراکم مصرف‌کننده‌های برقی را در خانه دارد. وسایلی مثل یخچال، ماشین ظرفشویی، مایکروفر، توستر، پلوپز، چای‌ساز، آسیاب، غذاساز، هود و حتی شارژر موبایل در این فضا استفاده می‌شوند. حداقل باید 5 تا 7 پریز برق در آشپزخانه وجود داشته باشد که بهتر است برخی از آن‌ها بالای سطح کابینت و برخی پایین (مثلاً برای ماشین لباسشویی) نصب شوند. یخچال و ماشین ظرفشویی باید پریز اختصاصی داشته باشند. همچنین توصیه می‌شود پریزها با محافظ جریان نشتی (RCD) و سیم‌کشی ارت دار نصب شوند، به دلیل احتمال تماس با آب. در مورد کلیدها، معمولاً یک کلید برای چراغ سقفی، یک کلید برای نور زیر کابینت و گاهی یک کلید برای روشن کردن هود در نظر گرفته می‌شود. در آشپزخانه‌های مدرن ممکن است کلید مجزا برای نور دکوراتیو یا سنسور نوری نیز استفاده شود.

تعداد کلید و پریزها در حمام

حمام به‌دلیل شرایط مرطوب، محیطی حساس برای نصب تجهیزات برقی محسوب می‌شود. با وجود محدودیت‌هایی که وجود دارد، طبق استاندارد، باید حداقل یک پریز با سطح ایمنی بالا IP مناسب و مجهز به محافظ نشتی جریان در خارج از ناحیه مرطوب نصب شود، معمولاً در نزدیکی روشویی یا آینه برای سشوار یا ریش‌تراش. این پریز باید ارت دار باشد و بهتر است از نوع درپوش‌دار استفاده شود. از نظر کلید روشنایی، باید یک کلید یک‌پل برای چراغ اصلی حمام در بیرون از حمام (در کنار درب ورودی) نصب شود. برخی طراحان از کلید مجزا برای فن تهویه نیز استفاده می‌کنند که یا همراه با کلید چراغ و یا به صورت جداگانه کنترل می‌شود.

کلید و پریز ضد آب 👉

تعداد کلید و پریزها در سرویس بهداشتی

سرویس بهداشتی مانند حمام، محیطی با رطوبت بالاست و استفاده از پریز در آن تابع محدودیت‌هایی است. با این حال، اگر فضای سرویس بزرگ باشد و در آن آینه یا روشویی وجود داشته باشد، می‌توان یک پریز ایمن در نزدیکی روشویی نصب کرد. این پریز باید محافظ نشتی جریان و استاندارد IP مناسب داشته باشد. کلید روشنایی معمولاً در بیرون سرویس و کنار درب قرار می‌گیرد. در سرویس‌های امروزی که از تهویه مکانیکی استفاده می‌شود، ممکن است نیاز به کلید جداگانه برای فن نیز باشد. در مجموع، یک کلید و حداکثر یک پریز (در صورت نیاز) برای سرویس بهداشتی کافی است.

تعداد کلید و پریزها در فضای باز مانند تراس، بالکن و پارکینگ

فضاهای بیرونی ساختمان همچون بالکن، تراس و پارکینگ نیز به پریز و روشنایی نیاز دارند، به‌ویژه برای تأمین راحتی و ایمنی. در تراس و بالکن‌ها، معمولاً حداقل یک پریز برق برای استفاده از وسایل مانند بخاری برقی، دستگاه مه‌پاش، شارژ ابزار باغبانی یا حتی روشن کردن چراغ تزئینی کافی است. این پریز باید از نوع ضدآب دارای درپوش و IP بالا باشد. در پارکینگ یا حیاط، با توجه به وجود خودرو، ابزار برقی و نیاز به روشنایی در شب، ممکن است 2 تا 3 پریز در نقاط مختلف نصب شود. از نظر کلیدها، باید یک یا دو کلید برای کنترل چراغ‌های فضای باز در محل ورودی ساختمان یا داخل واحد پیش‌بینی شود. در برخی موارد نیز کلید تایمردار یا فتوسل برای روشنایی خودکار شبانه استفاده می‌شود.

سخن پایانی

همان‌طور که در این مطلب مشاهده کردید، نحوه محاسبه تعداد کلید و پریز ساختمان یکی از مراحل کلیدی و فنی در طراحی تأسیسات الکتریکی است که مستقیماً بر راحتی، ایمنی و کارایی فضاهای داخلی تأثیر می‌گذارد. توجه به نوع کاربری هر فضا، متراژ، چیدمان مبلمان، محل قرارگیری وسایل برقی و رعایت استانداردهای ملی از جمله نکاتی است که در تعیین تعداد و محل قرارگیری این تجهیزات باید مدنظر قرار گیرد. کم‌توجهی به این بخش ممکن است در آینده باعث مشکلاتی مانند استفاده بیش از حد از چندراهی‌ها، شلوغی کابل‌ها، یا حتی خطرات ایمنی شود؛ بنابراین توصیه می‌شود طراحی تعداد کلید و پریزها با دقت، بر اساس نیاز واقعی ساکنین و با مشورت با متخصصین برق ساختمان انجام گیرد.